દીવડે દીવડો પ્રગટે

જરુરિયાતમંદ બાળકોના જીવનમાં શિક્ષા, સંસ્કૃતિ અને આત્મનિર્ભરતાનો પ્રકાશ રેલાવનાર એક સેવાભાવી સંસ્થાની  વાત કરીએ.

મનીષા તેની માતા સાથે ચાના સ્ટોલ પર ગ્રાહકોને ચા પીરસતી વખતે  વારંવાર વિચારતી કે શું તે ક્યારેય દસમું ધોરણ પાસ કરી શકશે?  તે શરૂઆતથી ગણિત અને વિજ્ઞાનમાં ખૂબ જ નબળી હતી. શું તેના પિતા પાસેથી કંઈપણ અપેક્ષા રાખવી શક્ય હતી?  રિક્ષાચાલક પિતા ન તો પોતે ભણેલા હતા કે ન તો દારૂના વ્યસનને કારણે  સભાન  હતા.  ગુજરાતના મણિનગર શહેરમાં કાંકરિયા રામાનંદ કોટની ઝૂંપડપટ્ટીમાં રહેતી આ છોકરી હવે સારા માર્ક્સ સાથે 12મું પાસ કરી,લગ્ન કરીને ફેશન ડિઝાઇનર તરીકે કામ કરી રહી છે.  તેના પિતાએ આ જ ટી સ્ટોલની કમાન સંભાળી છે, કારણ કે તેમણે દારૂ છોડી દીધો છે.  આવી જ એક વાર્તા ચેતન રાવલની પણ છે.  લગ્નમાં ઢોલ વગાડીને ઘર ચલાવતા મનસુખ રાવલના એકમાત્ર પુત્ર ચેતનને વાંચનનો ખૂબ જ શોખ હતો.  પરંતુ પિતા તેની અડધી કમાણી દારૂમાં ડુબાડી દેતા હતા.  ટ્યુશન માટે પૈસા ક્યાંથી આવે ?  આજે મણિનગરના પ્રખ્યાત ફિઝિયોથેરાપિસ્ટ ડો.ચેતન રાવલ ભૂતકાળમાં પાછું વળીને જોવા પણ ઈચ્છતા નથી.  જ્યારે મિલ્લત નગર બસ્તીનો રહેવાસી સલીમ સતત ત્રણ દિવસ સુધી કોચિંગ માટે ન પહોંચ્યો તો શિક્ષક પોતે તેના ઘરે પહોંચી ગયા.  ટાઈફોઈડથી ઝઝૂમી રહેલા આ છોકરાને સંપૂર્ણ સારવાર મળી.  આજે મણિનગરની એક મિલમાં નોકરી કરીને આખા પરિવારનું ગુજરાન ચલાવતો આ મુસ્લિમ યુવક સંઘના સ્વયંસેવક અને તેના શિક્ષક કનુભાઈને  ભગવાન સમજી તેમની આગળ માથું નમાવે છે.  આ ત્રણ અલગ-અલગ વાર્તાઓમાં આ બાળકોના જીવનમાં સુખી પરિવર્તનના તાર એક જગ્યાએ જોડાય છે અને તે છે શ્રી ગુરુજી જ્ઞાન મંદિર.  મણિનગરની મ્યુનિસિપલ સ્કૂલમાં સાંજે પાંચથી આઠ દરમિયાન ચાલતું આ ટ્યુશન સેન્ટર કોઈ સાદી કોચિંગ નથી, પરંતુ ગરીબ અને જરૂરિયાતમંદ બાળકોના જીવનમાં શિક્ષણ, સંસ્કૃતિ અને આત્મનિર્ભરતાનો પ્રકાશ લાવવાનો પ્રયાસ છે.

સંઘના પૂર્વ શાખાના સેવા કાર્યકર કનુભાઈ રાઠોડ અને હાલમાં ભાગ સેવાના પ્રમુખ મધુભાઈ બારોટ દ્વારા 14 વર્ષ પહેલા શરૂ કરાયેલા આ વિદ્યાદાન કેન્દ્રમાં ન તો બાળકોને અભ્યાસ માટે કોઈ ફી ભરવાની કે નથી શિક્ષકો પગાર લેતા આ કેન્દ્ર સાથે જોડાયેલા લોકો માત્ર સેવા સાથે જોડાયેલા છે.  ક્યારેક આર્થિક મદદ પણ આપવામાં આવે છે.

લગભગ 14 વર્ષ પહેલાની વાત છે, જ્યારે કનુભાઈ એક શાખા સેવા કાર્યકર હતા અને સેવા વસાહતોમાં બાળકોને મોર્ડન મેગેઝિન નામના ગણિત અને વિજ્ઞાનના પુસ્તકનું વિનામૂલ્યે વિતરણ કરતા હતા.  પરંતુ તે પુસ્તકમાંથી બાળકો કંઈ શીખી શક્યા ન હતા.  સરકારી શાળામાં તેના અનિયમિત અભ્યાસને કારણે તેનું ધોરણ એટલું નબળું હતું કે 10મું પાસ કરવું પણ તેમના માટે મુશ્કેલ હતું.  તેથી, આ બાળકોને વધુ સારું શિક્ષણ આપવાના હેતુથી, શ્રી ગુરુજી જ્ઞાન મંદિર નામનું આ ટ્યુશન સેન્ટર 2009 માં એક સ્વયંસેવકના ઘરના નાના ઓરડામાં સાત બાળકો સાથે શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું.  સમયની સાથે બાળકો , ભણાવનાર શિક્ષકો અને વર્ગો પણ વધતા ગયા.  ત્યારબાદ આરાધના પબ્લિક સ્કૂલ નામની ખાનગી શાળાએ આ ટ્યુશન સેન્ટર માટે સાંજે 5 થી 8 સુધી તેના ઓરડાઓ વિનામૂલ્યે ખોલ્યા હતા.  અભ્યાસની સાથે અહીં બાળકોને સંસ્કાર પણ આપવામાં આવે છે.  વર્ષોથી અહીં ભણાવતા રાષ્ટ્રપતિ એવોર્ડ વિજેતા શિક્ષક જયેશ ઠક્કર કહે છે કે અમે બાળકોને વિવિધ પ્રવૃત્તિઓમાં પણ સામેલ કરીએ છીએ.  ગુરુ પૂર્ણિમા, રક્ષાબંધન, જન્માષ્ટમી, નવરાત્રી, દરેક વસ્તુ આપણે અહીં ભારતીય સંસ્કૃતિ મુજબ બાળકો સાથે ઉજવીએ છીએ.  ધાર્મિક નિબંધ, ચર્ચા, દેશભક્તિ ગીતો, વાર્તા કહેવા જેવી સ્પર્ધાઓ પણ સમયાંતરે યોજવામાં આવે છે.  વિવિધ ઐતિહાસિક સ્થળોની સાથે એસેમ્બલી દર્શન, હોસ્પિટલોમાં તેમના દ્વારા ફળોનું વિતરણ અને રક્ષાબંધન જેવી પ્રવૃત્તિઓ દ્વારા પણ બાળકોના વ્યક્તિત્વનો વિકાસ થાય છે.  તેમના માટે 10 અને 12 પછી કરિયર કાઉન્સેલિંગ સેશનનું પણ આયોજન કરવામાં આવે છે.  બાળકોના વાલીઓને મળવા માટે વાલી મિટિંગના કાર્યક્રમો પણ યોજવામાં આવે છે, કેટલાક શિક્ષકો પણ વસાહતમાં વાલીઓની મુલાકાત નિયમિત લે છે.

અગાઉ આ કેન્દ્રમાં માત્ર 10મા ધોરણના બાળકોને જ ભણાવવામાં આવતા હતા.  પરંતુ સમયની માંગને ધ્યાનમાં રાખીને હવે નવમાથી બારમા સુધીના વર્ગો શરૂ કરવામાં આવ્યા છે.  મણિનગરની આ મ્યુનિસિપલ શાળામાં શ્રી ગુરુજી જ્ઞાન મંદિરમાં 100 થી વધુ બાળકો અભ્યાસ કરે છે, જેઓ ખોખરા, ઘોડાસર, વટવા, બહેરામપુરા જેવા દૂરના વિસ્તારોમાંથી પણ આવે છે.  કેટલાક બાળકો અહીં દસ કિલોમીટર સાઇકલ ચલાવીને અભ્યાસ કરવા આવે છે.

હકીકતમાં શિક્ષણ, સંસ્કાર અને માહિતીનો ત્રિવેણી સંગમ એટલે કે શ્રી ગુરુજી જ્ઞાન મંદિર એવું કહેવામાં કોઈ અતિશયોક્તિ નથી.

સંપર્ક: કનુભાઈ ગુરુજી જ્ઞાન મંદિર,

મો.નં-૯૧-૯૮૭૯૪૭૧૩૩૦