చితాగ్ని – మొబైల్ అంత్యక్రియల యూనిట్ (కేరళ)

అది సుమారు 6 మార్చి 2021, కేరళలోని అండోరక్కోణం అనే చిన్న గ్రామంలో, రంగరాజన్ (పేరు మార్చబడింది) అనే వృద్ధుడు కరోనాతో పోరాడి ఓడిపోయాడు. ఆ సమయంలో అతని కుటుంబం

వ్యాధితో పోరాడటం కంటే తమ ప్రియమైనవారి అంత్యక్రియల కోసం పెద్ద యుద్ధమే చేయాల్సివచ్చింది. కుటుంబ సభ్యులు ఎంతగానో ప్రయత్నించినా ఏ శ్మశాన వాటికలోనూ మృతదేహాన్ని దహనం చేసేందుకు స్థలం దొరకకపోవడంతో విసిగిపోయి సేవా భారతి కేరళను ఆశ్రయించారు. ఫలితంగా, కొన్ని గంటల్లోనే వ్యాన్ రూపంలో మొబైల్ అంత్యక్రియల యూనిట్ వారి ఇంటి వద్దకు వచ్చింది. కార్మికుల సహాయంతో రంగనాథన్ జీ కుటుంబం కేవలం రెండు ఎల్‌పీజీ సిలిండర్లను మాత్రమే ఉపయోగించి అంత్యక్రియలు నిర్వహించింది. కేరళ సేవాభారతి యొక్క ఈ చితాగ్ని ప్రాజెక్ట్, సేవా ఇంటర్నేషనల్ సహాయంతో నిర్వహించబడుతోంది, రాష్ట్రంలోని 13 జిల్లాల్లోని వారి కుటుంబాలకు, వారి ఇంటి పెరట్లో తమ బంధువుల అంత్యక్రియలను నిర్వహించవలసి వచ్చింది. చితాగ్ని పర్యావరణ అనుకూలమైన ప్రత్యేకమైన ప్రాజెక్ట్ అని, ఇందులో అంత్యక్రియలకు చెక్క అవసరం లేదని అధ్యక్షుడు కిరణ్ కుమార్ జీ చెప్పారు.92

మరణం ఎప్పుడూ బాధను తెస్తుంది. కుటుంబం నుండి ఎవరైనా శాశ్వతంగా విడిపోయినప్పుడల్లా, ఆ కుటుంబం మొత్తం శోకసముద్రంలో మునిగిపోతుంది. కానీ అటువంటి పరిస్థితిలో కూడా, పూర్తి ఆచారాలతో గౌరవప్రదంగా తన / ఆమె కుటుంబానికి వీడ్కోలు పలికే ఈ కఠినమైన కర్మను నిర్వహించడం మానవుని విధి. అయితే విడ్డూరమేమిటంటే, ఒకరికి ప్రియమైన వ్యక్తికి అంత్యక్రియలు చేయడానికి రెండు గజాల స్థలం కూడా లేదు. కేరళలోని చిన్న స్థావరాలలో నివసించే ప్రజలు చాలా సంవత్సరాలుగా ఈ విపరీతమైన స్థితిని అనుభవిస్తున్నారు. వారి అంత్యక్రియలకు శ్మశాన వాటికలో చోటు లభించదు. అటువంటి పరిస్థితిలో, వారు తమ సొంత భూమిలో తమ ప్రియమైనవారికి చివరి వీడ్కోలు పలికారు, మరికొందరు మృతదేహాల అంత్యక్రియలు నిర్వహించడానికి 10 కిలోమీటర్ల దూరంలోని నిర్జన ప్రదేశానికి వెళ్ళవలసి ఉంటుంది.

కరోనా కాలంలో ఈ సమస్య మరింత తీవ్రంగా మారింది. మృతుల సంఖ్య ఎక్కువగా ఉండడంతో మృత దేహాలను 3 రోజుల పాటు ఇళ్లలోనే ఉంచుకోవాల్సిన పరిస్థితి ఏర్పడింది. అప్పుడే కేరళ సేవా భారతి, సేవా ఇంటర్నేషనల్ సహాయంతో, అటువంటి కుటుంబాలకు సహాయం చేయడానికి 2019లో చితాగ్ని  ప్రాజెక్ట్‌ను ప్రారంభించింది. స్టార్ట్ చైర్ తయారీదారుచే అభివృద్ధి చేయబడిన ఈ ప్రత్యేకమైన 'మొబైల్ శ్మశానవాటిక' (శ్మశాన వాటిక) నిరుపేద కుటుంబాలకు దాదాపు ఉచితంగా అందించడానికి కేరళ సేవా భారతి ఇప్పుడు 13 జిల్లాల్లో పని చేస్తోంది. ఈ ప్రయోజనం కోసం కేరళలోని సేవా భారతి ప్రత్యేక హెల్ప్‌లైన్‌ను నడుపుతోందని దక్షిణ క్షేత్ర సేవాప్రముఖ్ శ్రీ పద్మకుమార్ జీ చెప్పారు. అంత్యక్రియలు చేయడంలో సహాయం కోసం ప్రజలు ప్రతిరోజూ కాల్ చేస్తారు. దట్టమైన జనావాసాలైనా, మారుమూల గ్రామీణ ప్రాంతాలైనా.. ఈ సంచార శ్మశాన వాటిక ఆలస్యం లేకుండా చేరుకుంటుందని చెబుతున్నారు.

చరిత్ర లోకి వెళ్లి చుస్తే, రాష్ట్రీయ స్వయంసేవక్ సంఘ్ కొట్టాయం విభాగానికి సంఘచాలక్‌గా ఉన్న డాక్టర్ పి. చిదంబరనాథ్ జీ ఈ సమస్యను పరిష్కరించడానికి 'మొబైల్ సంస్కార్ యూనిట్'ని స్థాపించడానికి సంవత్సరాలుగా ప్రయత్నిస్తున్నారు. ఆయన జీవితకాలంలో సాధ్యం కాని పని, ఆయన మరణించిన ఏడాది తర్వాత అక్కడి వాలంటీర్లు తొలి 'మొబైల్ సంస్కార్ యూనిట్' ప్రారంభించి ఆయన కలను నెరవేర్చారు. చితాగ్ని అనేది విద్యుత్ శ్మశానవాటిక యొక్క ఒక రూపం. ఇందులో మృతదేహాన్ని కాల్చడానికి ఒకటి లేదా ఒకటిన్నర లీటర్ ఎల్.పి.జి. సిలిండర్ మాత్రమే అవసరం. అంటే రూ.2000 నుంచి 2500 మాత్రమే. అంత్యక్రియలు సక్రమంగా నిర్వహిస్తారు. అంతే కాదు, కలపను ఉపయోగించకపోవడం వల్ల పర్యావరణం కూడా సురక్షితంగా ఉంటుంది. అత్యంత పేద కుటుంబాల కోసం 13 జిల్లాల్లో సేవా భారతి కేరళ ఆధ్వర్యంలో నిర్వహిస్తున్న ఈ పథకాన్ని భవిష్యత్తులో దక్షిణ భారతదేశంలోని 100 జిల్లాలకు విస్తరించాలని యోచిస్తున్నారు.